Streszczenie:
Altruizm i zachowania prospołeczne są bardzo interesujące z perspektywy ewolucji tego typu zachowań, ponieważ wydają się starsze od naszego gatunku. Szczególna forma zachowań związanych z altruizmem wzajemnym może być poddana badaniom dzięki paradygmatowi prospołecznego wyboru. Zakłada on, że osobnik będzie skłonny pomagać innym lub dzielić się zasobami z innymi o ile koszt tego zachowania będzie znikomy. Dzięki zastosowaniu tego paradygmatu prowadziliśmy przez 6 lat obserwacje zachowań prospołecznych w grupie szympansów mieszkających w habitacie Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego. Wyniki obserwacji wskazują na to, że dynamika zachowań prospołecznych zależy od wielu czynników, takich jak np. płeć, status członka grupy, wydarzenia danego dnia. Dzięki 6-letniej pracy można stwierdzić, że tendencja do zachowań prospołecznych w grupie szympansów jest stabilna, ale same zachowania zmieniają się w czasie.
Maciej Trojan – psycholog porównawczy i etolog. Doktor habilitowany nauk społecznych w zakresie psychologii. Przez 20 lat pracownik Zakładu Psychologii Zwierząt Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie kierownik Katedry Psychologii Poznawczej i Porównawczej Instytutu Psychologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 8 lat członek międzynarodowego zespołu ds. programu studiów nad badaniem zachowania dzikich zwierząt na Uniwersytecie w Kyoto w Japonii. Na co dzień interesuje się tematyką ewolucji funkcji umysłu oraz ewolucji zachowania, ze szczególnym uwzględnieniem takich zagadnień jak: kompetencje numeryczne, teoria umysłu, mentalne podróże w czasie, ewolucja zachowań prospołecznych oraz przeżywanie śmierci u zwierząt społecznych.
20 - 21 MAJA 2022
UNIWERSYTECKIE CENTRUM KULTURY (KAMPUS UWB)
20 maja 2022
21 maja 2022 (od godziny 10:00)
Spotkanie poprowadzi dr hab. Bartosz Kuźniarz.
Informacja o temacie wykładu i wykładowcy:
Pojęcie sprawiedliwości należy niewątpliwie do najbardziej spornych, zwłaszcza gdy chcemy zaproponować jego uszczegółowione rozumienie. W wykładzie, odwołując się do myśli wybranych filozofów (przede wszystkim Johna Rawlsa, Emmanuela Lévinasa i Paula Ricoeura), postaram się jednak wydobyć na jaw taki jego sens, który wydaje się mało kontrowersyjny. Sens ten dotyczy nie tyle takich czy innych reguł uznawanych za sprawiedliwe, ile rodzaju subiektywnej postawy, która dopiero umożliwia określenie takich reguł. Na tym poziomie kluczowe znaczenie mają pojęcia bezstronności oraz bezinteresowności, a także zasada symetryczności relacji (obejmująca wszakże, jak się okaże, moment asymetrii między „ja” i innym). Przedstawiona podczas wykładu idea sprawiedliwości ma wymiar osobowy, ale także bezosobowy, ponieważ inni, których powinniśmy sprawiedliwie traktować, są często anonimowi. Jedną z podstawowych cech sprawiedliwości jest bowiem także uniwersalny charakter jej postulowanego zasięgu: kochamy i lubimy tylko niektórych, ale sprawiedliwość winni jesteśmy wszystkim.
Prof. dr hab. Małgorzata Kowalska zajmuje się historią filozofii nowożytnej i współczesnej, zwłaszcza francuskiej, a także filozofią społeczną, moralną i polityczną. Jest autorką m.in. monografii W poszukiwaniu straconej syntezy. Jean-Paul Sartre i paradygmaty filozoficznego myślenia (1996), Dialektyka poza dialektyką. Od Bataille'a do Derridy (2000), Demokracja w kole krytyki (2005), O sprawiedliwości innymi słowy (2021). Tłumaczka wielu dzieł współczesnej filozofii francuskiej (m.in. Merleau-Ponty'ego, Sartre'a, Lévinasa, Foucaulta, Lyotarda). Obecnie kieruje Instytutem Filozofii UwB.
Abstrakt:
Do niedawna trudno było w badaniach nad zwierzętami pozaludzkimi o surowszy zarzut niż “antropomorfizm”. Ostatnio jednak badaczki i badacze coraz częściej zauważają, że bywa on także pomocny, a także, do pewnego stopnia, nieodzowny. Co więcej, sztuczne powstrzymywanie się przy próbach zrozumienia innych zwierząt od korzystania z jedynego punktu odniesienia, jakim dysponujemy, czyli nas samych, może wręcz zafałszowywać obraz. Trafnie wskazuje się też, że nie jest to jedyne ani największe zagrożenie dla obiektywności naukowej - rodzą się nowe pojęcia dla opisania tych zagrożeń, takie jak antropocentryzm czy antropofabulacja.
W wystąpieniu zajmę się jednym z najtrudniejszych tematów psychologii i kognitywistyki porównawczej: emocjami zwierząt pozaludzkich. To tu pokusa i potrzeba antropomorfizacji wydaje się największa. Pokażę, że antropomorfizm przybiera w tych badaniach różne formy i występuje na różnych poziomach. Będę dowodzić, że, wbrew popularnej opinii, najbardziej zwodniczą z naukowego punktu widzenia postacią antropomorfizmu wcale nie jest nadmierny sentymentalizm w interpretowaniu zachowań zwierząt, a to, że w badaniu emocji korzystamy z niezliczonych nie do końca uświadomionych założeń i intuicji. Na koniec, przedstawię jak możemy próbować wykroczyć poza typowo ludzki sposób patrzenia na emocje korzystając z teorii predykcyjno-
Informacja o prelegentce:
Dr Maja Białek jest pracowniczką Instytutu Filozofii UwB. Specjalizuje się w filozofii umysłu i filozofii psychiatrii, szczególnie w podejściu ucieleśnionym (tzw. 4E). Zajmowała się fenomenologicznym i enaktywistycznym ujęciem zaburzeń psychicznych, przede wszystkim depresji i urojeń. Publikowała na temat nowej definicji niewinności epistemicznej i zastosowania tego pojęcia w filozofii psychiatrii. Jej największą pasją w życiu i w działalności naukowej są zwierzęta pozaludzkie, ich umysły i ich los w ludzkim świecie.
Poniżej link z dostępem do spotkania:
